บิดาแห่ง ธ.ก.ส. หากจะย้อนอดีตไปประมาณปี 2509 จะมีใครกี่คนที่รู้ว่าธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตรหรือที่คนทั่วไปรู้จักในนามว่า ธ.ก.ส. เกิดขึ้นมาได้อย่างไร ? ใครเป็นผู้ก่อตั้ง ?
ถ้าจะเปรียบพ่อคือผู้ให้กำเนิดแก่บุตร อาจารย์จำเนียร สาระนาค ก็เป็นผู้ให้กำเนิด ธ.ก.ส.
อาจารย์จำเนียร สาระนาค เป็นชาวอำเภอบางกอกใหญ่ เกิดเมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2452 ที่ตำบลวัดท่าพระ อำเภอบางกอกใหญ่ จังหวัดธนบุรี เป็นบุตรคนที่ 4 ของ รองอำมาตย์โท ขุนภักดีภูมิวิภาค (นิ่มสาระนาค) และนางเจริญ สาระนาค มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกันรวม 5 คน
อาจารย์จำเนียร สำเร็จการศึกษาธรรมศาสตร์บัณฑิต จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง เข้ารับราชการครั้งแรกในตำแหน่งเสมียนชั้น 2 กรมบัญชาการ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ (ปัจจุบันเป็นกระทรวงการคลัง) เมื่อปี พ.ศ.2472 จนกระทั่งดำรงตำแหน่งรองอธิบดี กรมสหกรณ์พาณิชย์และธนกิจ กระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ และต่อมาเมื่อวันที่ 18 กันยายน 2509 ได้ลาออกจากราชการเพื่อมาปฏิบัติงานในธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร รวมเวลารับราชการทั้งสิ้น 37 ปี
นับตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน 2509 อาจารย์จำเนียร สาระนาค ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งผู้จัดการ ธ.ก.ส. เป็นคนแรก ซึ่งขณะนั้นท่านมีอายุ 56 ปี ไม่ว่าช่วงก่อนที่จะมาเป็น ธ.ก.ส. หรือช่วงที่ดำรงตำแหน่งเป็นผู้จัดการภายหลังจากเป็นธนาคารแล้วก็ตาม ท่านได้ทุ่มเทกำลังกาย กำลังใจ ความรู้ความสามารถ และประสบการณ์ ในการศึกษาค้นคว้า เพื่อวางรากฐานให้มั่นคง วางแนวทางการขยายงาน จัดทำตำราเพื่อใช้ประกอบการทำงานของพนักงาน จนส่งผลให้มีการขยายงาน และเจริญก้าวหน้าอย่างยั่งยืนมาจวบจนทุกวันนี้ ท่านได้พ้นตำแหน่งเมื่ออายุ 64 ปี รวมเวลาที่ปฏิบัติงานใน ธ.ก.ส. ตั้งแต่ 19 กันยายน 2509 ถึง 26 กุมภาพันธ์ 2518 เป็นเวลา 8 ปี 5 เดือน 8 วัน
สำหรับสถานภาพการสมรสนั้น อาจารย์จำเนียร ครองตัวเป็นโสดมาโดยตลอดอายุขัย ท่านได้ถึงแก่กรรมเมื่อตอนเย็นวันที่ 1 พฤศจิกายน 2524 รวมอายุได้ 71 ปี 7 เดือนเศษ
โอวาทของท่านผู้จัดการ
อาจารย์จำเนียร สาระนาค
หลังจากที่ได้รับการฝึกอบรมเป็นเวลารวม 14 เดือน ในที่สุดผู้รับการอบรมรุ่นแรก ก็ได้รับการบรรลุและแต่งตั้งเป็นพนักงานประจำสาขาสมปรารถนา ก่อนที่พนักงานรุ่นแรกจะแยกย้ายกันไปประจำตามสาขาต่างๆ ท่านผู้จัดการได้ให้โอวาทแก่พนักงานเหล่านั้น เมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน 2509 หลายประการ โอวาทบางตอนที่ได้บันทึกไว้มีดังนี้
งานสินเชื่อการเกษตรเป็นงานที่กว้างขวางและซับซ้อน ขอให้พนักงานทุกคนมีความขยันหมั่นเพียร ทำงานให้ลุล่วงไปด้วยดี ต้องมีความอดทน อย่าเห็นแก่ความสบาย จงพยายามขวนขวายศึกษาเพิ่มเติมในวิชาที่เกี่ยวข้องและที่เป็นประโยชน์ในการ ทำงาน จงทำงานให้ถูกต้อง ทั้งในด้านกฎหมาย ข้อบังคับ และ ระเบียบ ตลอดจนวิธีปฏิบัติต่างๆของธนาคาร
การมีสมุดบันทึกส่วนตัวเพื่อบันทึกรายละเอียดช่วยความจำเป็นสิ่งจำเป็น จะทำให้มีความแม่นยำในการปฏิบัติงานยิ่งขึ้น
ขอ ให้พนักงานทั้งหลายจงตั้งตนอยู่ในความซื่อสัตย์ อย่าประพฤติตนดังต่อไปนี้เป็นอันขาด เช่น การเรียกเงินปากถุงจากลูกค้า เบียดบังเงินกู้จากลูกค้า ออกเงินส่วนตัวให้ลูกค้ากู้ไปก่อน โดยเรียกดอกเบี้ย และทำใบรับค่าโรงแรมเกินความจริง เป็นต้น
นอกจากนั้น การเล่นการพนันก็ขอห้ามโดยเด็ดขาด เพราะผู้เล่นการพนันย่อมจะต้องถูกสันนิษฐานว่าเป็นผู้เบียดเบียนผู้อื่น
ขอให้พนักงานทั้งหลายจงมีความประหยัด ความประหยัดจะทำให้พ้นความทุกข์ทั้งปวง อย่าฟุ้งเฟ้อ จงใช้จ่ายเงินด้วยเหตุผล ตลอดจนการกิน ก็จงอย่ากินอย่างฟุ่มเฟือย มีคติของผู้รู้จักกินอยู่ว่า จงกินเพราะหิวแต่อย่ากินเพราะอยาก
ถ้าพนักงานผู้ใดผิดวินัยในทางทุจริต ย่อมมีโทษถึงไล่ออก หรือแม้ไม่มีหลักฐานแต่ถ้ามีข้อมูลเพียงพอก็จะให้ออก และเมื่อมีหลักฐานว่าทุจริตก็จะฟ้องคดีอาญาอีกด้วย
พนักงานผู้ใดปฏิบัติดีปฏิบัติชอบงานการก้าวหน้า ก็ย่อมจะได้รับความดีความชอบเช่นกัน หากพนักงานผู้ใดพิสูจน์ตกเองให้เป็นที่ประจักษ์ว่า มีความสามารถในการงานดีเด่นเหมาะสมที่จะดำรงตำแหน่งสูงขึ้นไป ก็จะสนับสนุนให้ดำรงตำแหน่งสูงขึ้นไปอย่างแน่นอน
ให้พนักงานทุกคนปฏิบัติงาน โดยเห็นแก่ประโยชน์ของประเทศชาติเป็นสำคัญ ให้ประพฤติดีและปฏิบัติชอบโดยทั้วหน้ากัน
คำขวัญของอาจารย์จำเนียร สาระนาค
มอบให้ในการจัดทำหนังสือที่ระลึกสำหรับผู้รับการฝึกอบรม เป็นพนักงาน ธ.ก.ส. รุ่นที่ 8 ปี พ.ศ. 2514
งานสินเชื่อการเกษตรเป็นงานที่กว้างขวางและซับซ้อน แม้ท่านจะได้รับการฝึกอบรมมาแล้ว ท่านจะต้องศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม ให้มีความรู้ความชำนาญในงานด้านสินเชื่อการเกษตรโดยกว้างขวางยิ่งขึ้น เพื่อให้งานของธนาคารก้าวหน้าไปด้วยดี
ขอให้ท่านทำตนเป็นเพื่อนที่ดีกับชาวไร่ชาวนา ชาวไร่ชาวนาจะเคารพนับถือ ให้ความสัตย์จริงแก่ท่าน ซึ่งจะช่วยให้ท่านสามารถปฏิบัติงานสินเชื่อการเกษตรได้ผลดียิ่งขึ้น
ขอให้ท่านละเว้นการอันควรละเว้น ไม่เบียดเบียนลูกค้าขอธนาคาร ถ้าท่านตั้งตนไว้ชอบด้วยการทำงานอย่างหนัก และเต็มความสามารถ ประกอบด้วยความซื่อสัตย์สุจริต ท่านจะได้รับการสนับสนุนของธนาคารอย่างเต็มที่
งานสินเชื่อเพื่อการเกษตรเป็นงานที่กว้างขวางและซับซ้อน…..
พนักงานของธนาคารทุกคนควรขวนขวายหาความรู้ใส่ตัว
ให้มีความรอบรู้ในเรื่องที่ตนรับผิดชอบ และปฏิบัติให้เป็นผลดีที่สุดอยู่เสมอ…..
จงทำงานหนัก เร่งรัด ฉับไว ถูกต้อง และแม่นยำ กอปรด้วยความซื่อสัตย์สุจริต
ตั้งตนไว้ชอบ ไม่โกง ไม่ทรยศต่อธนาคาร ไม่ทรยศต่อลูกค้า
ทำงานหนัก ให้ความยุติธรรมแก่คนที่อยู่ในบังคับบัญชา
“… งานในด้านสินเชื่อการเกษตรจะยั่งยืนก้าวหน้าสืบต่อไปได้ ก็โดยที่เกษตรกรผู้และสถาบันผู้กู้และสถาบันผู้ให้กู้มีความเชื่อถือซึ่งกัน และกัน …” ณ วันนี้คุณความดียังยืนยงอยู่อย่างยิ่งใหญ่